استاندارد ASTM چیست؟ کاربرد ASTM در صنایع نفت و پتروشیمی

استاندارد ASTM چیست؟

استاندارد ASTM یک استاندارد آمریکایی است که در سطح بین‌المللی مورد تأیید است. ASTM مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و استانداردهای فنی در حوزه‌های مختلف را تعیین می‌کند. رعایت این دستورالعمل‌ها و استانداردها، کیفیت، عملکرد بهینه و امنیت فرایندها و محصولات تولیدشده در حوزه‌های مختلف را تضمین می‌کند. در ادامه توضیح می‌دهیم که ASTM چطور شرایط و مشخصات استاندارد در حوزه‌های مختلف را تعیین می‌کند:

• بعضی از انواع استانداردهای ASTM، درباره مواد و محصولات هستند و مشخصات و شرایطی که ماده باید داشته باشد را تعیین می‌کنند.
• بعضی از استانداردهای ASTM به فرایندها و آزمایش‌ها می‌پردازند. آن‌ها روش درست انجام آزمایش یا اجرای فرایند را شرح می‌دهند و فرایند استاندارد باید دقیقا مطابق با این روش انجام شود.
• گروهی از استانداردهای ASTM، چند دستورالعمل مختلف برای فرایند ارائه می‌دهند تا اجراکننده از بین آن‌ها، بهترین دستورالعمل را مطابق با شرایط انتخاب کند. این استانداردها برای فرایندها و آزمایش‌های وابسته به شرایط محیط کاربردی هستند.

استاندارد ASTM تقریبا در تمام صنایع متر و معیارهای تعیین‌شده‌ای دارد. صنایع نفت‌ و پتروشیمی، حمل‌ونقل، شیمی، متالوژی و ساختمان چند مثال از صنایعی هستند که معیارهای استاندارد ASTM را دارند. وقتی فرایند یا محصولی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی استاندارد ASTM را دارد، این اطمینان وجود دارد که شرایط کارگاه‌ها مثل فشار و دمای بالا، خطری ایجاد نمی‌کند و روی عملکرد محصول تأثیر نمی‌گذارد. در قسمت‌های بعدی توضیحات بیشتری درباره استاندارد ASTM و کاربرد آن در صنعت نفت ارائه می‌دهیم.

استاندارد ASTM مخفف چیست؟

ASTM مخفف عبارت American Society for Testing and Materials به معنای انجمن آزمایش‌ها و مواد آمریکاست. بنیاد بین‌المللی ASTM این استاندارد را از سال ۱۸۹۸ راه‌اندازی کرده و به‌مرور زمان معیارهای استاندارد جدیدی را به آن افزوده است. هرکدام از استانداردهای ASTM از یک حرف و یک عدد تشکیل‌ شده‌اند. حرف‌های به‌کاررفته در این استانداردها هرکدام مخفف اصطلاح خاصی هستند که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

• A: مواد آهنی و فولادها
• B: مواد فلزی غیر آهنی
• C: سرامیک، بتن و مصالح ساختمانی
• D: مواد متفرقه
• E: موضوعات گوناگون
• F: مواد برای کاربردهای خاص
• G: خوردگی و تخریب مواد

کاربرد استاندارد ASTM در صنعت نفت

ASTM استاندارد بسیار گسترده‌ای است که شامل ۱۵ بخش می‌شود. بخش ۵ این استانداردها به فراورده‌های نفتی، روان‌کننده‌ها و سوخت‌های فسیلی اختصاص دارد. این استانداردها به فرآورده‌های نفتی و روان‌کننده‌ها، محصولات کربنی و گرافیتی، روش‌های آزمون و رتبه‌بندی سوخت‌های دیزلی، موتور و هواپیما و استانداردهای مربوط به سوخت‌های گازی،‌ زغال‌سنگ و کک مربوط می‌شوند. در ادامه برای درک بهتر کاربرد استاندارد ASTM در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی به چند مورد از استانداردهای این حوزه اشاره می‌کنیم و درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم:

• ASTM D217: روش اندازه‌گیری نفوذپذیری گریس‌ها و روغن‌های قوام‌دار و میزان نرمی و سختی گریس را تعیین می‌کند.
• ASTM D937: قوام و سفتی وازلین (ژل پترولیوم) را از طریق آزمون نفوذپذیری تعیین می‌کندو برای تعیین کیفیت پترولیوم کاربرد دارد.
• ASTM D445: برای اندازه‌گیری ویسکوزیته کینماتیک مایعات شفاف و مات کاربرد دارد و میزان استاندارد روان بودن روغن‌ها، روانکارها و سوخت‌ها را تعیین می‌کند.
• ASTM D2170: ویسکوزیته قیر در دماهای بالا در دماهای بالا را تعیین می‌کند.
• ASTM D4048: اثرات خورنده گریس‌های روان‌کننده بر مس و آلیاژهای مس را بررسی می‌کند تا میزان استاندارد قابلیت ضد خوردگی گریس و روانکارها در شرایط مختلف مشخص شود.
• ASTM D1176: برای تعیین اندازه‌گیری دانسیته و وزن مخصوص مایعات نفتی را در دماهای مختلف کاربرد دارد و شرایط فیزیکی مواد نفتی را در شرایط محیطی گوناگون ارزیابی می‌کند.
• ASTM D130: میزان خورندگی فرآورده‌های نفتی بر روی نوارهای مس را اندازه‌گیری می‌کند. با این استاندارد مشخص می‌شود که فراورده نفتی مورد نظر به تجهیزات مسی و برنجی آسیب می‌رساند یا خیر.
• ASTM D1384: مقاومت ضدیخ‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده در برابر خوردگی فلزات را می‌سنجد.
• ASTM D6082: ویسکوزیته گریس در دماهای بالای را می‌سنجد.
• ASTM D892: تمایل روغن‌های روان‌کننده به تشکیل کف در شرایط واقعی عملکرد محصول را ارزیابی می‌کند.
• ASTM D1500: برای تعیین رنگ فرآورده‌های نفتی استفاده می‌شود. رنگ یکی از مشخصات فیزیکی نسبی در محصولات نفتی است که اطلاعاتی درباره میزان ناخالصی‌ها، ماندگاری و کیفیت روغن را مشخص می‌کند.
• ASTM D97: نقطه انجماد و بالاترین دمایی که فرآورده نفتی شروع به فریز شدن می‌کند را می‌سنجد.
• ASTM D92: نقطه اشتعال و پایین‌ترین دمایی که در آن ماده و بخارات آن مشتعل می‌شوند را اندازه‌گیری می‌کند.

همانطور که خواندید، استانداردهای ASTM به جزئیات دقیقی درباره محصولات مختلف می‌پردازند تا مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها و همچنین روش درست انجام آزمون‌های مختلف روی مواد را تعیین کنند.